Gönenç Ne Anlama Gelir? Güç, İktidar ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Sorgulama
Bir siyaset bilimci olarak “Gönenç” kelimesiyle karşılaştığımda aklıma sadece “refah” ya da “bolluk” gelmez; aynı zamanda bir toplumun kendi iç dengelerini nasıl kurduğuna, iktidarın nasıl paylaşıldığına ve kimin “iyi yaşam” tanımının egemen olduğuna dair derin bir sorgulama da başlar. Gönenç, yüzeyde ekonomik bir terim gibi görünür; fakat kökünde iktidar ilişkileri, ideolojik kabuller ve vatandaşlık bilinci gibi siyaset biliminin en sert taşları yatar.
Gönenç: Ekonomik Refah mı, Siyasal İrade mi?
“Gönenç” kelimesi Türkçede genellikle “bolluk, refah, huzur içinde yaşama” anlamlarında kullanılır. Ancak bu tanım, siyasal açıdan eksiktir. Çünkü refahın dağılımı hiçbir zaman nötr değildir. Kim, hangi araçlarla, hangi değerler üzerinden “gönenç”e ulaşır?
Bu sorular bizi doğrudan iktidarın doğasına götürür. Refahın dağılımı, toplumsal düzenin kendisini meşrulaştırma biçimidir. Gönenç, yalnızca ekonomik kaynakların çoğalması değil; bu kaynakların kimlere, hangi ideolojik gerekçelerle aktarıldığının da göstergesidir.
Modern siyasal sistemlerde “gönenç” genellikle büyüme oranlarıyla, gelir düzeyleriyle veya istihdam verileriyle ölçülür. Oysa siyaset bilimi açısından bu ölçütler, iktidarın kimde toplandığını gizleyen teknik maskelerdir. Refah, sadece üretim değil, aynı zamanda bir hak ve katılım meselesidir.
Kurumlar ve Gönenç: Gücün Görünmeyen Yüzü
Kurumlar, gönenç dağılımının sessiz aktörleridir. Yasalar, bürokrasi, medya ve eğitim sistemi; tümü “refah” kavramını yeniden üretir. Ancak bu üretim süreci, görünmez bir ideolojik ağ tarafından yönlendirilir.
Siyaset bilimcinin görevi, bu ağın örülme biçimini açığa çıkarmaktır. Çünkü bir toplumun gönenç seviyesi, onun kurumsal adalet kapasitesiyle ölçülmelidir.
Peki, kurumlar bireyleri güçlendiriyor mu, yoksa itaate mi yönlendiriyor? Gönenç, gerçekten paylaşılan bir değer mi, yoksa iktidarın sürdürülebilirlik stratejisi mi?
Erkek Gücü, Kadın Katılımı ve Gönenç
Toplumsal cinsiyet perspektifinden bakıldığında, “gönenç” kavramı yeni anlam katmanları kazanır.
Erkek egemen sistemlerde refah, çoğunlukla stratejik çıkarlar ve güç mücadelesi etrafında şekillenir. Erkek siyasetçi, gönençi “ulusal gurur” veya “devletin kudreti”yle özdeşleştirir. Bu yaklaşım, bireyin değil, devletin refahını yüceltir.
Kadınların siyasal alandaki varlığı ise gönenç kavramını dönüştürür. Kadın siyasetçiler ve düşünürler, refahı toplumsal dayanışma, katılımcı demokrasi ve duygusal zekâ temelli yönetimle ilişkilendirir. Onlara göre gerçek gönenç, yalnızca ekonomik büyüme değil, toplumsal huzurun paylaşımıdır.
Bu iki bakış açısı birleştiğinde gönenç, iktidarın eril sertliğinden kurtularak katılımcı bir etik haline gelir.
Peki sizce, güç mü refahı yaratır; yoksa dayanışma mı gücü doğurur?
İdeoloji, Vatandaşlık ve Gönençin İnşası
Her iktidar kendi gönenç tanımını üretir. Liberal sistemde gönenç bireysel özgürlükle; sosyalist sistemde toplumsal eşitlikle; otoriter sistemlerde ise “ulusal onur”la meşrulaştırılır.
Vatandaş, bu tanımlar arasında kimliğini inşa eder. Ancak gönençin sürdürülebilirliği, vatandaşın sorgulama kapasitesine bağlıdır.
Gönenç, bir armağan değil; talep edilmesi gereken bir haktır.
Vatandaş sormadıkça, hesap sormadıkça, iktidar gönençin anlamını kendisi belirler. Gönenç o zaman, bir sınıfın veya bir ideolojinin değil, toplumun tamamının ortak talebi olmalıdır.
Sonuç: Gönenç Bir Soru Mudur, Cevap mı?
Siyaset bilimi bize şunu öğretir: her “refah” vaadi, bir iktidar anlatısı barındırır. Gönenç, sadece ekonominin değil, ahlakın, kültürün ve kimliğin de aynasıdır.
O halde sormak gerekir:
Gerçek gönenç, bir ulusun zenginliği midir; yoksa her bireyin eşit saygı görme hakkı mı? Gönenç, iktidarın hediyesi midir, yoksa halkın örgütlü talebi mi?
Belki de cevap, siyasal mücadelenin kendisindedir. Çünkü gönenç, yalnızca varılan bir nokta değil; adil bir yaşam arayışının hiç bitmeyen yolculuğudur.